آئین نامه ایمنی در دیگ های بخار (قسمت دوم )
5. لوله‌های منبع آب پرکن مولدهای بخار
ماده 52: قطر لوله‌های اتصال مولدهای بخار به منبع آب پرکن‌های مربوطه نباید از 25 میلیمتر (یکاینچ) کمتر باشد و لازمست مسیر آن حتی المقدور کوتاه و مستقیم گرفتهشود.
ماده 53: در مولدهای بخار افقی لوله دار با برگشت شعله لازمست لوله‌هایی که بخار را از مولد به بالای منبع آب پرکن می‌برد از روی استوانه دیگ و یا از بالای صفحه‌های جلو و عقب استوانه گرفته شود و لوله ای که آب را از منبع آب پرکن به مولد می‌رساند لااقل پانزده سانتی متر پایین تر از محور استوانه وارد مولد شود.
ماده 54: در مولدهای بخار با اجاق داخلی ورود آب باید در نقطه ای که لااقل 15 سانتیمتر زیر پایین ترین سطح آب یا نزدیک آن باشد به عمل آید و در هر حال بیش از 45 سانتیمتر بالاتر از سقف آتش خانه باشد.
ماده 55: در هر جا که خم یا زانویی در لوله‌های آب رسان وجود داشته باشد لازمست برای سهولت تنظیف و گرفتن جرم آب به جای زانو چهارراه یا سه راه به کاربرده شود.
ماده 56: منبع‌های آب پر کن لازمست مجهز به یک شیر زیر آب (تخلیه) که با لوله به محل مناسبی منتهی می‌شود باشد.
ماده 57: روی لوله‌های اتصال ما بین مولد بخار و منبع آب پرکن هیچگونه انشعابی به غیر از آنچه ذیلا گفته می‌شود مجاز نیست. تنظیم کننده بخار - تنظیم کننده تغذیه آب - زیر آب فشار سنج و وسائلی که مانع فرار فوق العاده آب یا بخار شود.
6. فشار سنج
ماده58: هرمولد بخار لازمست مجهز بهیک فشارسنج بخار بوده و در محلی نصب شودکه:
الف - محفوظ از لرزش باشد.
ب - وضع آن به راحتی قابل تنظیم باشد.
ج - قرائت آن از محلی که معمولا متصدی دستگاه در مقابل یا در پهلوی مولد می‌ایستد آسان و بدون مانع باشد.
ماده 59: اتصال فشار سنجهای بخار باید به قسمت بخار مولد یا لوله اتصال بخار به منبع آب پرکن به‌وسیله یک سیفون به مشخصات ذیل به عمل آید:
الف - قطر کافی به طوری که لوله فشار سنج همیشه مملو از آب باشد.
ب - جداکردن آن از دستگاه میسر نباشد مگر:
1 - به وسیله یک شیر سماوری دسته داری که دسته آن در موقع باز بودن شیر به موازات لوله رابط قرار گیرد.
2 - در مورد مولدهای بخار با فشار 35 کیلوگرم بر سانتی متر مربع یا بیشتر به وسیله یک شیر فلکه ای کشویی یا سوپاپی.
ماده 60: صفحه مدرج فشار سنج باید دارای مشخصات زیر باشد:
الف - اندازه صفحه و حروف و علامات به طوری باشد که تقسیمات ارقام و عقربه به راحتی لااقل از فاصله چهار متری برای شخصی که دید طبیعی دارد قابل تشخیص باشد.
ب - لااقل برای فشار معادل یک برابر و نیم و بلکه دو برابر فشار مجاز مولد بخار ساخته و مدرج شده باشد و صفحه مربوطه طوری نصب گردد که عقربه در موقع کار عادی در وضع قائم قرار گیرد.
ج - حداکثر فشار مجاز به رنگ قرمز روی صفحه مدرج نشان داده شود.
ماده 61: کلیه فشار سنجهایی که در مرکز یا دیگ خانه نصب می‌شوند از یک نوع و دارای صفحات متحدالشکل باشند.
ماده 62: هر مولد بخار باید دارای محل انشعاب مخصوص جهت یک فشار سنج آزمایشی با شیر قطع کننده باشد به دین منظور:
روی مولد بخار یک شیر سه راه گذاشته می‌شود که روی یک انشعاب آن فشار سنج اصلی وروی انشعاب دیگر شیر قطع کننده برای نصب فشار سنج آزمایشی قرار داده می‌شود.
7. وسایل آب نما
ماده 63: هر مولد بخار باید دارای یک یا ترجیحاً دو آب نما باشد و در این آب نماها مراتب و شرایط زیر رعایت شود:
الف - طوری قرار گیرد و یا با وسائلی مجهز شود که به سهولت توسط متصدی مربوطه قابل رویت باشد.
ب - در بالا و پایین دارای شیر زود بند باشد که به سهولت بتوان در صورت شکستن شیشه آن را از روی زمین بست. ج - مستقیماً به بدنه مولد بخار توسط لوله‌هایی که قطر داخلی آنها کمتر از 12 میلیمتر (نیم اینچ) نباشد متصل گردد.
د - مجهز به شیر تخلیه بوده و فاضلاب آن در محلی بدون خطر هدایت شود. هـ - مجهز به شیشه مسلح یا حفاظ مناسب دیگری باشد تا کارگران را در صورت شکستن شیشه و پرتاب ذرات آن و یا خروج آب و بخار داغ حفظ نماید. بدون این که موجب اشکال خواندن و دیدن سطح آب گردد.
ز - لازمست حد مجاز سطوح پایین و بالای آب توسط علامت‌هایی روی لوله آب‌نما مشخص گردد.
ماده 64: آب نماها باید طوری نصب و مستقر گردد که چنانچه سطح آب در پایین ترین نقطه قابل رویت برسد هنوز آب به میزان کافی در دیگ برای جلوگیری از خطرات احتمالی وجود داشته باشد.
8. شیرهای کنترل سطح آب
ماده 65:
الف - مولد بخار باید لااقل مجهز به سه شیر کنترل سطح آب باشد و این شیرها در همان ارتفاع حد فاصل قسمت تحتانی و فوقانی شیشه آب نماها نصب شده باشند.
ب - وقتی که مولد بخار مجهز به دو آب نما با اتصالات مستقل بوده و فاصله افقی آنها از یکدیگر کمتر از هفتاد سانتیمتر نباشد در این صورت نصب شیرهای کنترل سطح آب اختیاری خواهد بود.
ج - شیرهای کنترل سطح آب برای مولدهایی که مجهز به سیستم کنترل خود کار سطح آب می‌باشند و همچنین مولدهای کوچک و کمتر از 120 لیتر حجم لزومی ندارد ولی این قبیل مولدها باید مجهز به یک شیر آزمایشی در پایین ترین سطح مجاز آب باشند به طوریکه هر وقت باز کنند آب از آن جاری شود. د - مولدهای بخار نوع لکوموتیو که بیشتر از 90 سانتیمتر قطر نداشته باشد و همچنین برای مولدهای بخار ازنوع اجاق داخلی و لوله عبور دود افقی که سطح حرارتی آنها از 5 مترمربع متجاوز نباشد فقط دو شیر کنترل سطح آب لازمست.
ماده 66: شیرهای کنترل سطح آب که بالاتر از سطح زمین و یا محل کار و دورتر از دسترس واقع شده اند باید مجهز به وسایل زیر باشند:
الف - دسته یا زنجیری که بطور دائم به آنها متصل بوده و بتوان شیرها را از پایین باز و بسته نمود.
ب- وسایلمتناسب برای حفاظتکارکرد درمقابل ریزشآب یا بخار در حین بازکردن آنها.
9. فشنگ فوزیبل
ماده 67: فشنگهای فوزیبل مولد بخار که به عنوان وسیله اضافی برای اعلام خطر کم شدن سطح آب به کار می‌رود باید در فواصلی که از 12 ماه تجاوز نکند تعویض گردد و پوسته فشنگ نباید مجدداً مورد استفاده قرار گیرد. ماده 68: در مولدهایی که فشار آنها از 5/17 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع زیادتر باشد نباید فشنگ فوزیبل به کار برد.
ماده 69: فشنگهای فوزیبل در مولدهای بخار که با آتش کوره عمل می‌کند باید در بالاترین نقطه کوره که در معرض حرارت مستقیم باشند نصب گردند. ماده70: درصورتی که در مولدهای بخار فشنگ فوزیبلی به‌کار رود که با بخار عمل می‌کند باید این فشنگ در همان سطحی قرار گیرد که معمولاً فشنگ فوزیبل آتشی نصب می‌شود.
10. سیستم کنترل خود کار سطح آب
ماده 71: مولدهایی که بعد از تصویب این آیین‌نامه ساخته و نصب می‌شوند باید مجهز به دو دستگاه سیستم خود کار (الکتریکی یا الکترونیکی) کنترل سطح آب باشد به طوریکه بتوانند مراحل زیر را کنترل نمایند:
الف - روشن کردن پمپ تغذیه جهت تامین کمبود آب و خاموش کردن آن بعد از تامین آب لازم.
ب - در صورتی که پمپ تغذیه آب روشن نشده و سطح آب مولد از حد مجاز پایین تر برود سوخت مشعل قطع گردد.
ج - چنانچه پس از قطع سوخت باز هم پمپ عمل ننماید منجر به قطع و خاموش نمودن کل سیستم مشعل گردد.
11. زیر آب یا لوله‌های تخلیه مولدهای بخار
ماده 72: هر مولد بخار باید حداقل مجهز به یک لوله تخلیه یا زیر آب باشد که به پایین ترین سطح آب دیگ مربوطه بوده وروی آن یک شیر نصب شود تا به‌وسیله آن بتوان تمام آب دیگ را خارج نمود.
ماده 73: در صورتی که چند مولد بخار در یک محل نصب شده باشند و لوله‌های تخلیه آنها به یک‌مجرای مشترک متصل‌باشد هریک از لوله‌های تخلیه دیگها باید مجهز باشدبه:
دو شیر که به آهستگی باز شود.
با یک شیر آهسته و یک شیر تند باز شود.
یا یک شیر تخلیه که توسط کلید مخصوص بازو بسته شود و این کلید یگانه کلید تمام شیرهای تخلیه مولدها بوده تا فقط موقعی که شیر بسته باشد بتوان کلید را برداشت.
ماده 74: شیرهای زیرین لوله‌های تخلیه در مولد بخار باید از هر گونه مانع یا حفره‌هایی که امکان جمع شدن رسوبات را دارد و مانع جریان گردد عاری باشد.
ماده 75: وقتی که لوله‌های تخلیه مولدهای بخار در معرض حرارت مستقیم کوره قرار گیرد باید آنها را به وسیله مواد نسوز طوری عایق نمود که در ضمن به آسانی قابل بازرسی باشد.
ماده 76: محل ریزش آب لوله‌های تخلیه مولدهای بخار باید طوری انتخاب گردد که خطری برای کارگران نداشته باشد و همچنین لوله‌های تخلیه نباید به فاضلاب مستراح و روشویی‌ها مربوط گردد مگر آنکه قبلاً از مخازن تخلیه مولد بخار عبور داده شود.
ماده 77: در صورتی که مخازن تخلیه برای مولدهای بخار به کار رود این مخزن باید دارای وسایل زیر باشد:
الف - لوله‌های هواکش که شیر یا سوپاپی نداشته و سطح مقطع آن طوری باشد که از زیاد شدن فشار در مخزن جلوگیری نماید.
ب - مخزن طوری نصب گردد که کلیه قسمتهای آنرا بتوان به سهولت بازرسی کرد