آنالیز خطرات شغلی
JHA چيست ؟
يك روش ساده به منظور افزايش اطلاعات درمورد خطرات در مكانهاي كاري انجام آناليز خطرات شغلي در وظايف فردي است
JHA(JOB HAZARD ANALYSIS ) روشي است كه به اصلاح اصول ايمني وبهداشت و اجراي آن كمك مي كند .درانجام آناليز خطرات شغلي خطرات با لقوه و راههاي ايمن انجام فعاليت در هر مرحله اي از آن شناخته مي شود. از ديگر روشهاي مورد استفاده كه پايه و اساسي مشابه JHAدارد روش آناليز ايمني شغلي و تفكيك و طبقه بندي خطرات شغلي است .
بعضي از افراد ترجيح مي دهند آناليز را براي همه خصوصيات يك شغل و نه فقط براي ايمني انجام دهند .در هر حال ، انجام اين آناليز جه به عنوان آناليز تمام خصوصيات شغل و چه به عنوان بخشي از آن مبتني بر اين نظريه است كه ايمني جزء لازم و كامل در هر بخشي است و نبايد به صورت مجزا در نظر گفته شود وليكن در اين مبحث ما تنها ديدگاه ايمني و بهداشت را مطرح مي كنيم .
اين دوره هاي آنااليز شغلي را مي توان براي وظايف ويژه اي مثلا كار با يك تيزكن ،استفاده از يك خاموش كننده يا تعويض يك لاستيك پنچر هم مورد استفاده قرار داد.
JHA مناسب براي تشخيص خطرات مشاغلي مثل تعمير موتور اتومبيل يا محدود يت زماني در قرار دادن يك جك زير اتومبيل مناسب نيست .
فوائد انجام JHA چيست روش مورد استفاده در اين مثال مشاهده يك كارگر در حين انجام يك وظيفه شغلي است فايده مهم اين اين روش اين است كه بر اطلاعات كارگر متكي نبوده و خود كارشناس اين فرمها را پر مي كند .باري مشاغلي كه كم يا جديد هستند و مشاهده در حين انجام كار ممكن نيست نياز به كارگران با تجربه و سرپرستان مجرب به منظور آناليز كليه مراحل كاري داريم امروزه پيشرفت استفاده از اين روش به حدي است كه بيشتر كارشناسان ،خود را درگير انجام اين روش و ترويج آن و تائيد نتايج اين روش كاري كرده اند . اعضاي كميته ايمني و بهداشت حرفه اي بايد در انجام اين روش همكاري كنند .
فوايد اصلي گسترش JHA اشكار شدن همه مسائل مربوطه در حين كار در مرحله ابتدايي تدارك و ا ماده سازي است . آناليز فرايند ممكن است خطرات كشف نشده قبلي را شناسايي كند و باعث افزايش اطلاعات شغلي در اين زمينه شود .اگاهي از بهداشت و ايمني شغلي باعث افزايشارتباط ميان كارگران و سرپرستان مي شود و اين مطلب به نوبه خود باعث پيشرفت و اجراي روش كاري ايمن مي شود.اين روش مي تواند به عنوان يك تكنيك كمكي براي آموزش شغلي و همچنين يك راهنمايي براي متصدياني مشاغلي باشد كه كمياب هستند . JHA ممكن است به عنوان استاندارد در بازرسي ها ي ايمني در تعيين عامل تصادفات وحوادث همچنين در تحقيقات و بازجويي ها مورد استفاده قرارگيرد.
مراحل اساسي JHA چگونه است؟
چهار مرحله اساسي در انجام JHA عبارتند از :
1) انتخاب شغلي كه بايد مورد آناليز قرار گيرد.
2 ) تفكيك و آناليز مراحل انجام شغل به ترتيبي كه انجام مي شوند .
3 ) تشخيص خطرات بلقوه در حين انجام شغل
4 ) تعيين راهكارهاي پيشگيرانه به منظور غلبه يافتن بر خطرات
10 نکته برای آموزش بهتر
1-مهندسین ، مدیران نیستند
2-ذخیره و بازیابی کنید
3- دیر نکنید
4- وقت استراحت کوتاه بدهید
5-تمرین ،تمرین ، تمرین
6-به برنامه و طرح خود پایبند باشید
7-اعتماد بوجود بیاورید
8-سوال بپرسید
9-از بازخورد کلاس نسبت به خودتان نترسید
10-سخت کوش و صبور باشید.
در ادامه به توضیح هر کدام از موارد فوق خواهم پرداخت ....
مهندسین مدیران نیستند
برنامه آموزشی را در سطح یادگیرندگان ارائه دهید . دستورالعملها تکالیف و آزمونها همگی بایستی منعکس کننده نتیجه برنامه باشد . هدف ، آموزش مناسب به یادگیرندگان است . بعنوان مثال ارائه واحد درسی آشنایی با آزبستوز برای گروهی از مهندسین یک فرایند متفاوت از آنچه برای پرسنل اداری ارائه میشود ، میباشد.
ذخیره و بازیابی کنید
در طی فاز طراحی جاهای خالی برای تغییر قرار دهید. بندرت ما یک برنامه آموزشی را برای یک یادگیرنده طراحی میکنیم . برنامه را طوری طراحی کنید تا به آسانی قابل تغییر باشد. از قالبهای الکترونیک هر جایی که امکان دارد استفاده کنید (دیسکتها ، سی دی ، کامپیوتر) و برنامه را بطریقه مناسب ذخیره نمایید تا به افراد اجازه داده شود در وقت لزوم به آنها دسترسی داشته باشند .
دیر نکنید
از تمامی منابع انرژی (برق ، باطری، پروژکتورها ) و دیگر مواد لازم که در آن لحظه بکار میروند ، اطمینان حاصل کنید . خودتان را مرتب کنید ، مواد درسی را تنظیم کنید و در هنگام ورود به یادگیرندان خوش آمد بگویید . گذشت زمان به شنوندگان نشان خواهد داد که وقتشان برای شما مهم است .
وقت استراحت کوتاه بدهید
بعنوان مثال ، مغز میتواند آن چیزی را بیاموزد که پیش زمینه ای داشته باشد . فرایند یادگیری افراد زمانیکه آرامش نداشته باشند مختل میشود . حداقل 5 تا 10 دقیقه استراحت برای هر ساعت یا یکساعت و نیم آموزش قرار دهید . زمانهای استراحت طولانی عمومیت ندارد بویژه زمانیکه شنوندگاه باید به محل کارشان مراجعه کنند.
تمرین ، تمرین ، تمرین
آن چیزی را که میخواهید ارائه دهید را مکرر تمرین کنید تا احساس خوبی از اطلاعات آن بدست آورید . و با ترتیب آنرا با زمان تنظیم کنید . استفاده از لغاتی مانند اممممم یا آآآآآ را ترک کنید و موضوعات را از یک سکوی مخصوص ارائه دهید .
به برنامه و طرح خود پایبند باشید.
از طرح درسی تان منحرف نشوید به اهدافتان پایبند باشید و برنامه ای که نوشته اید را ارزیابی کنید زمانیکه معلم از برنامه نوشته شده منحرف شود فاز ارزیابی بی فایده خواهد بود.
اعتماد بوجود بیاورید
اعتبار آموزگار نزد یادگیرندگان بسیار ضروری است . گفتن نمیدانم وقتی از شما سوالی پرسیده میشود که پاسخش را نمیدانید یک خطا نیست خیلی از افراد آنرا خوب درک میکنند و قابل احترام میدانند . فراموش نکنید نام شخص سوال کننده را بپرسید تا بعدا پاسخ صحیح را به او بدهید . همچنین همه افراد با یک سرعت یک مطلب را یاد نمیگیرند و حفظ نمیکنند . محدودیتهای افراد و اینکه شما میتوانید یک محیط آموزشی موثر را فراهم کنید ، فراموش نکنید .
سوال بپرسید
در طی ارائه از یادگیرندگان بخواهید اگر سوالی دارند ، بپرسند . اگر هیچ کس پاسخ نداد سپس سوالاتی را با توجه به نکات مهم ارائه شده بپرسید . این به شما این امکان را میدهد تا اگر دانش آموزان را در جایی از دست داده اید تعیین شود و فایده دوم آن این است که دانش آموزان را در فرایند یادگیری قرار میدهید .
از بازخورد کلاس نسبت به خودتان نترسید
پرسشنامه هایی را که یادگیرندگان پر میکنند بهترین روش برای بدست آوردن بازخورد میباشد . بر پایه این بازخورد ، زمان مورد نیاز و نیاز به ارتقا برنامه را درخواهید یافت . توسعه برنامه ،ارئه ها ، مهارتها ، آزمونها و مدیریت برنامه تمام مهارتهایی است که هر آموزش دهنده میتواند آنها را بهبود بخشد آموزش دهنده خوب مانند فرش است که هر چه قدیمیتر باشد بهتر است .
سخت کوش و صبور باشید.
تدریس مؤثر با یک طرح خوب نمایان می شود . طرحهای درس بایستی نوشته شوند تا آموزش را استاندارد کنند ، آنها همچنین به آموزگار برای انجام موارد زیر کمک می کنند .
برای آنکه سرپرستان در مورد ایمنی و تولید و رابطه آن آگاه شوند و اینکه ایمنی از مسئولیتهایشان است .
کمک آموزش و مواد :
توزیع کپی هایی از کتاب کار و مطالعة آن قبل از اولین جلسه . به دانش آموزان بگویید برای بحث ، خودشان را آماده کنند . بر اساس چیزهایی که خوانده اند . مطمئن شوید که تخته سیاه ، گچ ، پاک کن و نشانگر در دسترس می باشد .
اگر شما برای گروه شناخته شده نیستید ، نام خود را روی تخته نوشته و خود را معرفی کنید . در اوّلین جلسه می خواهیم مشکلات ایمنی و تولید را توضیح دهیم . ایمنی و تولید را نمی توانیم جداگانه در نظر بگیریم . تولید بهتر نتیجة ایمنی است . ما همچنین می خواهیم روی وظائف و مسئولیتهای سر کارگر تأکید کنیم . این را خوب می دانیم که حوادث هزینه ساز هستند . امّا در بیشتر موارد فقط هزینه های سیستم – هزینه های درمانی و هزینه های خسارات را می بینیم . ما اغلب صدماتی که به تجهیزات ، از دست رفتن تولید و هزینة آموزش جایگزین برای کارگران آسیب دیده را در حساب کردن نادیده می گیریم .
* اگر ممکن است یک مورد اتفاق افتاده را شرح دهید : برای شروع این بحث اجازه بدهید لیستی از وظائف سرپرست خط را داشته باشیم . ما این وظائف را روی تخته سیاه لیست خواهیم کرد . ( لیست باید شامل نکات زیر باشد : خروج محصول ، نگهداری وضعیت سفارشات ، نگهداری تجهیزات ، تعیین راه و روش کاری ، سرپرستی کار، سازماندهی کارگران ، نگهداری روحیّة کارگران )
* چه تعدادی از این وظائف مرتبط با ایمنی است ؟ از اعضای گروه بپرسید جزئیات این وظائف را نام ببرند . نگهداری وضعیت سفارشات ، سازماندهی کارگران ، تعیین روش کاری ، داشتن روحیّة روشهای پیشگیری از حوادث .
*حتّی بدون یک برنامة ایمنی ، چه تعدادی از این وظائف را یک سرپرست خط مجبور است که اجرا کند ؟ گروه وظائفی را نام می برد تا شما بررسی کنید و نشان دهید که اینها کارهایی معمولی سرپرستی هستند که ممکن است قسمتی از مراقبت شغلی باشد حتّی اگر هیچ برنامة رسمی وجود نداشته باشد . آیا کسی بجز سرپرست می تواند این کار را منظم انجام دهد ؟ بیائید این لیست را بررسی کنیم . به من بگویید چه کسی می تواند این کارها را انجام دهد ؟ من نام و عنوان او را پس از آیتم می نویسم . ( اجازه بدهید دانش آموزان کامل شرح دهند . مطمئن باشید که آنها فهمیده اند که هیچ کس نمی تواند این وظائف را انجام دهد . )
از توضیحاتی که ارائه شد ، می تواند به آسانی دیده شود که ایمنی و تولید نمیتواند جداگانه شوند و از لیستی که تهیّه شد نشان می دهد که ایمنی یکی از مسئولیتهای سرپرست است . حتّی اگر هیچ برنامة رسمی ایمنی وجود نداشته باشد این وظائف بایستی اجرا شوند . این قانونی است که نتیجه می گیریم اگر شما کارتان را انجام دادید شما از حوادث پیشگیری خواهید کرد . در پیشگیری از حوادث شماوقت بیشتری برای برنامه ریزی و بهبود تولید خواهید داشت .
این چک لیست راهنمائی هایی برای بهبود در روشهای تدریس فراهم می کند . یک آموزگار خوب بایستی بتواند حداقل به ١٨ سؤال پاسخ مثبت بدهد . کمتر از ١۵ پاسخ مثبت ممکن است زیر میانگین باشد .