بهداشت ، ایمنی و محیط زیست در محیط کار

سرعت بالای زندگی و مشغله انسان امروزی، همچنین مواجهه با محدودیت منابع غذایی توام با رشد روزافزون جمعیت، بشر را ناگزیر از به کارگیری غذاهای نیمه آماده و فست‌فودی کرده است. طبخ سریع و قابلیت تهیه با کمترین امکانات از جمله امتیازات مهم این غذاهاست. پروتئین یک رکن ضروری در رژیم غذایی انسان است و در این میان نمی‌توان سهم پروتئین فرآورده‌های گوشتی مثل سوسیس و کالباس را نادیده گرفت.

سوسیس و کالباس بخش اعظم فرآورده‌های گوشتی مصرفی را در کشورمان تشکیل می‌دهند. از لحاظ تکنولوژی، تفاوت چندانی بین این دو محصول وجود ندارد و اختلاف آنها به قطر، درصد رطوبت، مقدار و نوع گوشت، چربی، فرمول مواد افزودنی و چاشنی و ادویه‌جات برمی‌گردد. شاید جالب باشد بدانید که در این صنعت، فرمولاسیون ادویه جات از اهمیت بالایی برخوردار است.

روشی که برای ماندگاری این فرآورده‌ها معمول است، استفاده از نگهدارنده‌هایی همچون نیتریت سدیم و نمک است. این مواد از رشد میکروب‌ها و به ویژه انواع بی‌هوازی مثل کلستریدیوم جلوگیری می‌کنند و نیز در ایجاد رنگ صورتی و طعم و بوی گوشت سوسیس و کالباس مؤثر هستند. از آنجایی که در محصولاتی همچون همبرگرها و برخی کباب لقمه‌ها از روش انجماد برای ماندگاری و جلوگیری از فساد استفاده می‌شود، اصولاً نگهدارنده‌ها کاربرد ندارند، ولی در این نوع فرآورده‌ها مدت زمان نگهداری هم کمتر است. حد مجاز استعمال "نیتریت" در سوسیس و کالباس حدود ۱۲۰ پی‌.پی‌.‌ام یا قسمت در میلیون است و از آنجا که مواد افزودنی، طعم‌دهنده و نیترات‌هایی كه برای طبیعی جلوه دادن رنگ غذاها مصرف می‌شود برای سلامتی انسان بسیار خطرناك هستند مصرف بیش از حد سوسیس و كالباس امكان ابتلا به انواع سرطان‌ها را تشدید می‌كند که "مصرف بیش از 2 وعده غذایی سوسیس و كالباس در ماه خطر ابتلا به سرطان را تا چندین برابر افزایش می‌دهد."

به دلیل واکنش و ترکیب احتمالی نیتریت با آمین‌ها (مواد موجود در گوشت) موادی تحت عنوان "نیتروزامین‌ها" پدید می‌آیند که سرطان‌زا شناخته شده اند. این واکنش تحت تاثیر میکروب‌های روده و در شرایط اسیدی و حرارت بالا تسهیل می‌شود. البته آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این فرآورده‌ها، تا حدودی از عوارض احتمالی نیتریت در اثر استفاده بی‌رویه خواهند کاست. به دانشجویان و شاغلین غیربومی توصیه می‌شود اگر به دلیل دوری از خانواده مجبور به استفاده ی بیشتر از این محصولات هستند، مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه را فراموش نکنند.

نیترات موجود در سوسیس‌ها و كالباس‌ها به خودی خود مضر هستند و وزارت بهداشت باید نظارت بیشتری بر مراحل تولید این موادغذایی داشته باشد و با توجه به اینکه در حال حاضر علاوه بر كارخانه‌های ثبت شده تولید كننده سوسیس و كالباس، برخی از كارگاههای غیرمجاز نیز اقدام به تولید این مواد غذایی می‌كنند و با قیمت نازل‌تری آن را در اختیار اغذیه‌فروشی‌ها قرار می‌دهند، شدت سرطان‌زایی در كارگاههای غیرمجاز تولید كننده سوسیس و كالباس بسیار بیشتر از كارخانه‌های دیگر است، اما متاسفانه این كارگاه‌ها همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند که با تداوم در مصرف اینگونه موادغذایی
توسط زنان باردار و كودكان كمتر از 10 سال با مصرف سوسیس و كالباس به آلرژی‌های غذایی مبتلا می‌شوند كه درمان قطعی برای آنها وجود ندارد.

نکات بهداشتی هنگام خرید و مصرف سوسیس و کالباس

- میزان مصرف این فرآورده‌های گوشتی باید مشخص باشد، یعنی زیاده روی نکنید.
- همیشه در خرید فرآورده‌های گوشتی به تاریخ تولید و انقضا، علامت استاندارد و پروانه بهداشتی محصول دقت کنید و از مراکز معتبر خریداری کنید.
- دقت کنید پوشش محصولات و به ویژه سوسیس، پاره یا چروکیده نباشد.
- در هنگام طبخ یا سرو سوسیس و کالباس، به قوام، رنگ و بوی آن دقت کنید. لزج بودن نشانه خوبی نیست.
- کالباس یا ژامبون را به اندازه ی مصرف یک یا دو وعده بخرید، زیرا نباید به مدت طولانی آن را نگه ‌داشت.
- یکی از مشخصات فرآورده‌ی گوشتی مطلوب، می‌تواند درصد گوشت آن باشد. مطمئناً درصد گوشت بالا در کیفیت محصول تاثیرگذار خواهد بود.