بهداشت ، ایمنی و محیط زیست در محیط کار

آشنایی با نجاتگر

         حادثه هيچ گاه خبرنمي كند و معمولاً در زمان و مكاني پيش مي آيد كه انتظار بروز آن نمي رود . ممكن است خطرناك ترين حادثه به علت كوچكترين غفلت يا سهل انگاري بروز نمايد و از طرفي هرنوع حادثه اي نيز خطرناك و مرگ آور نيست ؛ بلكه عدم رسيدگي بموقع و يا ناآگاهي درخصوص مقابله صحيح و فني باآن مي تواند موجب مرگ و يا نواقص جبران ناپذيرجسماني باشد . بنابراين مسأله آموزش افراد از سطح مدرسه ، كارگاه ، خانه و كارخانه در اصول خودامدادي يك امر مهم و ضروري است ، كه مي تواند از آن به عنوان يك فريضه واجب ياد كرد و افراد متعهد و آشنا به اين اصول را به عنوان كساني كه به وظيفه اخلاقي ووجداني عمل مي كنند تلقي نمود . استفاده از روشهاي ابتكاري نجات مي تواند عامل موثري در نجات بموقع جان انسانها باشد ؛ مثلاً گاهي اوقات در حريقها وضعيتي پيش مي آيد كه شخص بيمار در اتاق پراز دود گرفتار مي شود ، كودكي در داخل گهواره در محل حريق جا مي ماند وافراد خانواده ، در اتاق ساختمان چند طبقه اي به علت وجود حريق و يا حادثه ديگري گرفتارمي شوند .

اگردرهنگام خواب دراواسط شب گرفتارزلزله هولناكي شده ايم ، آيا هيچ فكر كرده ايد دراين موقع چه بايستي كردودرلحظاتي كه زمان ، نقش مهمي را ايفا مي كند نجاتگربايستي باكدام وسيله ابتكاري درفكرنجات جان انسانها باشد ؟

هدف اين مجموعه طريقه نجات با استفاده از وسايل تخصصي ، ابتكارات شخصي و گروهي و به كارگيري تجربه است تادر موقع اضطراري از آن استفاده گردد . همواره مي توانيد اين روشها را با همكاران و حتي در منزل خود وبا افراد خانواده تمرين و مروركنيد .

نجات چيست ؟

نجات عبارت است از يك سري عملياتي كه منجر به رهايي افراد زنده از شرايط بحراني و بدام افتاده مي شود و همچنين انجام كمكهاي نخستين برروي آنها كه از وخامت حال افراد جلوگيري نمايد .

كارهاي عملي ، اساس آموزش نجات است و آموزش عملي يا تئوري براي تفهيم مسؤوليت ها و فهم بهتر كارهاي عملي به كار مي رود و آموزش شفاهي به تنهايي داراي ارزش كمي بوده و همچنين نمايش يك عمل نجات بدون اينكه نجاتگران عملاً و شخصاً آن را انجام ندهند فايده چنداني ندارد .

مهارت ، انضباط و كار دسته جمعي كه با اطلاعات فني توأم باشد ، از جمله عوامل بسيار مفيد در عمليات نجات هستند . اين عوامل را فقط با كارعملي وواقعي مي توان به دست آورد . كارنجات ، يك عمل كاملاً فني است و اجراي صحيح آن احتياج به آموزش و تمرين و مهارت خاص دارد . افرادي كه بخواهند در مرحله اوليه و ابتدايي تا قبل از رسيدن دسته هاي متخصص و تعليم ديده ؛ عمليات نجات را انجام دهند بايستي توجه داشته باشند كه چه كارهايي را بايد در مرحله اجرا درآورند . كليه عمليات نجات بايد به طورگروهي و دسته جمعي انجام شود و بايستي دستورات فرمانده گروه را دقيقاً و بموقع اجرا كنند ؛ زيرا ممكن است جان مصدوم و شايد جان خود نجاتگر نيز به خطرافتد و اين بستگي به اطاعت و اجراي حتي كوچكترين دستورفرمانده گروه دارد.

وظيفه نجاتگر درعمليات نجات از آوار:

به طور معمول هرنجاتگر در هنگام بروز رويدادهاي طبيعي و غيرطبيعي وبه وجود آمدن ساختمانهاي فروريخته ۵ وظيفه دارد :

۱_ نجات جان افراد از طريق بيرون آوردن سريع و فوري آنها از زير آوار و خرابه هاي ساختمان هاي آسيب ديده در نتيجه حملات هوايي دشمن ( آتش سوزي ، سيل ، زلزله و يا هر گونه سانحه ديگر ) .

۲_ انجام كمكهاي نخستين درباره اشخاص گرفتارشده و اعزام آنها به مراكز درماني براي معالجات بعدي .

۳_ اقدامات لازم در زمينه نگهداري موقت يا انهدام كامل ساختمان هاي آسيب ديده و ساختمان هايي كه ريزش آنها خطرناك تر است و يا تصميم درباره خرابي آنها كه موجب قطع عبورو مرور مي شود و يا در كاروفعاليت واحدهاي امداد ونجات مانع ايجاد مي كند .

۴_ كمك به گروه هاي متخصص پاك كننده خرابي ها و اقدام به توسعه معابر محلهاي آسيب ديده ، به منظور تسهيل در حركت وسايل نقليه و دستگاه هاي مكانيكي .

۵_ جستجو و پيدا كردن و جمع آوري اجساد ، هرچند كه اين وظيفه جزء مأموريت و مسؤوليت هاي مستقيم گروه نجات نيست ، ولي در مواقع اضطراري بناچار بايد در مورد توجه قرار گيرد .

انجام كمكهاي نخستين ، يكي از مسؤوليت هاي پراهميت گروه نجات است ؛ ولي هميشه بايد در نظر داشت كه مسؤوليت اين گروه دروهله اول رهايي و نجات آسيب ديدگان است كه در ساختمان هاي آسيب ديده و يازيرآوارها ودود ، به دام افتاده و مصدوم شده اند .

فرماندهي نجات :

همواره سازمان مسئول نجات در پاسخگويي به بلايا و حوادث از يك فرمادهي كل عمليات زيرنظراستاد مديريت سوانح تشكيل و به رده هاي مسئول ولي كوچكترتقسيم مي شود .

ستاد مديريت سوانح داراي يك واحد متمركز بانام اتاق بحران مي باشد كه وظيفه هماهنگي ، راهبري و كنترل كليه كليه مسائل پيرامون يك رويداد غير مترقبه را به عهده دارد . نمايندگان كليه واحدهاي مسئول در جريان عمليات امداد و نجات دراين اتاق حضور خواهند داشت تاضمن هماهنگي بايكديگر ، نيروهاي تحت فرمان را هدايت نمايند .

هدف نجات و نجاتگري

۱_ كارهاي عملي ، اساس آموزش هاي نجات است . آموزش عملي ويا تئوري براي فهم فرآيند عمليات به كار                مي رود وآموزش شفاهي به تنهايي داراي ارزش كمي بوده و همچنين نمايش يك عمل نجات بدون اينكه نجاتگران عملاً و شخصاً آن را انجام ندهند ، فايده چنداني نخواهد داشت . مهارت ، انضباط ، دركارهاي دسته جمعي اگر با اطلاعات فني توأم شود ، تنها عواملي هستند كه درعمليات مفيد خواهند بود و اين عامل را نمي توان به دست آورد مگر با كار عملي و واقعي .

۲_ بايد به نجاتگران ويا كارآموزان گفته شود كه كاررا عملاً انجام دهند نه اين كه فقط چگونه انجام دهند . در كليه تمرينهايي كه كار عملي نجاتگران مورد لزوم است ( به عنوان مانور يا نمايش ) بايستي نجاتگران آن را به عنوان عمليات واقعي نجات تلقي كنند .

۳_ برنامه هاي آموزش نجات را تا آنجا كه ممكن است پي درپي و منظم انجام دهيد ؛ زيرا اين عمل باعث سهولت در آموزش و ايجاد علاقه دركارآموزان خواهد شد .

هرموضوع از برنامه آموزشي بايد با توجه به اصول زير تهيه شود :

الف . آنچه يك فرد با دستهايش انجام مي دهد ، مي فهمد و به خاطر مي سپارد .

ب . وقتي كه يك فرد آنچه را كه توسط ديگران آنجام مي گيرد مي بيند ، تقريباً آن را به خاطر مي سپارد .

ج . آنچه يك فرد مي شنود و ديگران آن را تشريح مي كنند ، آن را خوب درك نكرده و كمتر درخاطرش مي ماند.

۴_ درهرنوع آموزش ، هميشه بهتر است يك چيز را هر اندازه هم ساده باشد نشان بدهيد ؛ نه اين كه درباره آن فقط گفتگو كنيد . مخصوصاً اين عمل در آموزش نجات بيشتر اهميت دارد ؛ زيرا از يك طرف موضوع نجات يك كار عملي است و از طرف ديگر نوآموزان كساني هستند كه آموزش راازطريق به كار بردن دست هاي خودبهتر فرامي گيرند .

۵_ سادگي ووضوح چه درنمايش و چه درتوضيح عمليات نجات ، ازنشانه هاي آموزش خوب به شمار مي رود .

اين دو موضوع را فقط از طريق تفكر دقيق ، تهيه عمليات پيش از آن آموزش وبه خاطر سپردن موضوع آموزش             مي توان كسب كرد . تا آنجا كه ممكن است ازتوضيح جنبه هاي عملي اجتناب كنيد ؛ زيرا باعث اغتشاش فكر كارآموزان به ويژه در مراحل اوليه آموزش مي شود . به همين علت است كه درباره عملي بودن آموزش هاي نجات تأكيد مي شود .

٦_ اكثر افرادي كه براي خدمت در عمليات نجات داوطلب مي شوند ، كساني هستند كه عادت دارند با دست هاي خود كار كنند و هنگامي كه به آنها نشان داده شده كه چگونه كاري را انجام دهند ، به طور طبيعي سعي خواهند كرد كه آن كار را طبق دستور ، عملاً انجام دهند .

٧_ برنامه آموزش نجات ، شامل مواردي است كه نوآموز براي حفاظت خود و يا حفاظت واحدي كه به آن تعلق دارد ، نياز داشته و همچنين شامل مواردي است كه اورا يك نجاتگر ورزيده به بار آورد .

۸_ در مرحله اول آموزش ، نجاتگران بايد به اصولي كه مورد لزوم خود وگروه مورد نظراست آشنا شده وآن را به كاربرند و چنانچه مايل باشند مي توانند آموزش هاي ديگري را كه آموزش تكميلي يا بازآموزي ناميده مي شود فراگيرند تابراي انجام وظايف مهمتري آماده شوند .

9_كليه نجاتگراني كه آموزش مقدماتي را فراگرفته اند ، هرسال مي بايست در آموزش هاي يادآوري و همچنين در تمرينهاي موردي شركت كنند .

10_ عمليات نجات و كمك هاي اوليه مكمل يكديگرند وچنانچه بخواهيم عمليات نجات كاملاً موثر باشد ، دانستن اطلاعات پايه اي كمك هاي اوليه براي نجاتگران ضروري است ؛ بنابراين هرنجاتگربايد اين دوره را پشت سرگذرانده و در واقع برنامه نجات مقدماتي و سبك و سنگين را همراه با فنون كمك هاي اوليه طي كند .

11_ در جهان ، آموزشهاي زيادي وجود دارد كه مخصوص آموزش مربيان نجات است . بديهي است كه هر آموزشگاهي كه به وسايل آموزش فني و استادان كارآموزده و مطلع مجهز باشد ، مي تواند مربيان نجات با استاندارد عالي آموزش دهد .

نكات مهم در عمليات نجات

در يك عمليات نجات معمولاً بايد چند نكته مهم را رعايت كرد كه به شرح زيراست :

1_ خونسردي كامل و نترسيدن ازصحنه حادثه يا كنترل اعصاب و روان .

2_ از افرادي كه مكان حادثه را مي شناسند ، دقيقاًمشخصات محل افرادي كه درآن مكان سكونت يا كارمي كردند را سئوال كنيد تا هنگام عمليات نجات و اطفاي حريق با سرعت و دقت بيشتري كار كنيد .

3_ با توجه به شناخت توان نيروهاي نجاتگر( از نظر آمادگي جسماني _ روحي و تخصصي ) حاضر در عمليات ، بايد از آنها به تناسب استفاده كرد .

4_ بايستي با سرعت عمل ، از حداقل زمان حداكثر استفاده را كسب كرد .

5_ بهره وري ازكمترين امكانات و تجهيزات موجوددرعمليات ازنكات مهم پاسخگويي درصحنه آسيب مي باشد .

6_ خارج كردن افراد مصدوم و گرفتار در حادثه به ترتيب اولويت : اول كودكان ، دوم افراد مسن و سالخورده ، سوم بانوان ، چهارم آقايان ( اين ترتيب گاهي در عمليات بنابرصلاحديد فرمانده گروه تغيير مي يابد .

7_ برحسب شكل وقوع حادثه ، نوع عمليات مربوط به آن را تعيين كنيد .

8_ قطع سريع سيستم آب ، برق و گازرساني محل حادثه .

9_ اگر در مهار آتش سوزي از خاموش كننده هاي دستي و يا لوله آب آتش نشاني استفاده مي كنيد ، به صورت ( جارويي ) يا رفت و برگشت كوتاه ، مواد اطفايي را روي آتش بپاشيد .

10_ برحسب نوع آتش و مواد سوختني ، بايد از مواد اطفايي خاص آن استفاده شود . حتماً سعي كنيد كه مركز آتش را پيدا كنيد و مواد اطفايي را برآن محل بريزيد ؛ زيرا آتش سريع تر خاموش مي شود .

كار گروهي در عمليات نجات 

انجام عمليات نجات احتياج فراوان به همكاري و كارگروهي و به اصطلاح كار دسته جمعي دارد ؛ به همين دليل است كه از آغاز آموزش بايستي اهميت فوق العاده همكاري و كارگروهي را به افراد سرويس نجات به طور دائم تذكر و روح همكاري را در آنها پرورش داد .

·                  روح همكاري به طريق زير پرورش داده مي شود :

الف . تشكيل تيم هاي كار ، حتي براي ساده ترين تمرين هاي آموزشي .

ب . تعيين يك فرمانده آموزش ديده براي هرگروه .

ج . اجازه دهيم كه روح همكاري طبيعي در گروه تقويت شود .

د . هويت اعضا هر گروه را محفوظ بداريم و احترام قائل شويم و حتي الامكان از تعويض افراد گروه هاي مختلف با هم خودداري كنيم . اين تدبير ، حس دوستي افراد با يكديگر رادرداخل گروه تقويت و تفاهم بهتري بين افراد گروه ايجاد مي كند .

ه . كفايت و وضع كلي يك گروه را با گروه ديگر مقايسه كنيم ( ارزيابي )