چند سالی است که وقتی به شب چهارشنبه سوری نزدیک می‌شویم، تشویش و دلهره، بسیاری از مردم را فرا می‌گیرد. باز هم مواد محترقه خطرناک و به طبع آن حوادث ناگوار. آسیب دیدن مردم به ویژه جوانان و نوجوانان باعث شده چهـارشنبه سـوری سنتـی به یـاد ماندنی، به یک چهارشنبه سوری سراسر دلهره و اضطراب تبدیل شود
آیا تا به حال از خود پرسیده ایم که چرا این گونه شده است ؟ آیا فرهنگ خانواده‌ها تغییر کرده ؟ آیا فرهنگ جوانان و نـوجوانان جهت تخلیه انرژی خودشان دستخوش تغییرات شده ؟ و یا این که عدم بستر سازی فرهنگی از سوی مسئولین ذی صلاح، عامل این تغییرات است ؟ ما در این جا نمی خواهیم بگوییم کدامیک مقصر هستند بلکه می‌خواهیم با دیدی بازتر و کلان تر به آن نگریسته و در پی حل مشکل بر آییم. همگان اذعان دارند که چهارشنبه سوری از سنت های دیرینه ایـرانیان بـوده است و هـر ساله نیـز اجرا می‌شده، ولـی این را بدانیم هرگاه بخواهیم در مذمت سنتی چون سنت چهارشنبه سوری اقدام کنیم و به جای آن که جهت سوق دادن جوانان و نوجوانان به سمت حرکات شایسته، بستر سازی درستی فراهم نماییم، عنوان گردد " این سنت غلط است " باید قبول نمود که راه را به اشتباه می‌رویم. با توجه به این که جوانان و نوجوانان نیاز به تخلیه انرژی درونی خود دارند و برای تخلیه این انرژی رو به رفتارهای ناشایست می‌آورند، این اعمال موجب آذیت و آزار خودشان و دیگران می‌شود. بنابراین بیاییم به جای مذمت این شب به یاد ماندنی، دیدگاه و روش خود را تغییر دهیم. حال چگونه باید عمل کرد.
جوانان و نوجوانان علاقه زیادی دارند که بدانند، والدینشان در گذشته و در سنین آنان، چه رفتاری داشته اند. آیا رفتارجوانانه از آن‌ها سر می‌زده و یا درگذشته با توجه به تعاریفشان رفتار بزرگمنشانه داشته اند ؟ همه مان، بدون اغراق می‌دانیم نوجوانی و جوانی، بدون آزمون وخطا نیست. ولی وقتی با فرزندانمان صحبت می‌کنیم، چنان برخورد می‌کنیم کـه انگار در گذشته دچار خطا نشده ایم. همین امر باعث عدم اطمینان فرزندانمان به خودمان می‌شود. همیشه می‌گویند " آن چه از دل برون آید لاجرم بر دل نشیند ". وقتی به فرزندانمان دروغ بگویم و خود را خیلی خوب و بدور از هر خطا جلوه دهیم، برای آنان این گفته‌ها ثقیل است. شاید به لحاظ احترام به بزرگ ترها، به حرفمان گوش دهند ولی در خفا اموری را که خود دوست دارند اجرا می‌کنند. لذا اولین گام این است که به منظور سوق دادن فرزندان به سوی حرکات و رفتار شایسته، شرایطی را فراهم نماییم تا جوانان و نوجوانان به واقع، زیبایی های گذشته را به عینه مشاهده کنند و بدین طریق انرژی خود را تخلیه نمایند. معلمی را می‌شناسم که با دانش آموزانش ارتباط بیسار خوبی برقرار کرده است. وقتی پیرامون این مطلب تحقیق کردم، متوجه شدم آن معلم گرانقدر، از نوجوانی و جوانیش و خطاهایی که کرده و پس از آن پی به اشتباه خود برده، صحبت می‌کند و طریقه جبارن اشتباه خود را برای دانش آموزان تشریح می‌کند. همین امر باعث شده دانش آموزان او را بسیار دوست داشته و به اواحترام گذارده و حرفهایش را گوش دهند. چرا ما این روش را به کار نبریم ؟
گام بعدی، بستر سازی فرهنگی از سوی مسئولین ذی صلاح است که باید همسو با خانواده‌ها درصدد فراهم نمودن امکانات مناسب جهت برگزاری مراسم سنتی بر آیند. این عمل نیازمند برنامه ریزی منسجم، تشکیل انجمن های تخصصی و کمیته هایی متشکل از ارگان های ذی صلاح، به مرحله اجرا درخواهد بود.
در این مقاله سعی شده قبل از این که به مشکلات پدید آمده و تبعات بعدی این شب در این چند ساله اخیر اشاره شود، از زیبایی های این مراسم سنتی در گذشته حتی نچندان دور گفته خواهد شد تا جوانان و نوجوانان از گذشته بزرگترهای خود بیشتر آگاهی داشته و ملموس تر آن را حس کنند.
 
آداب شب چهارشنبه سوری
منشأ و زمان پیـدایش چهارشنبه سـوری دقیقاً مشخص نیست. امـا در ایـران باستان، روز چهارشنبه آخر سال نحوست داشته است و بـرای رفع نحوست، آتش را که مظهر فروغ ایـزدی بـوده است روشن می‌کردند و از روی آن می‌پریدند. در همه ی سرزمین های ایـرانی در فاصله ی پنج هزار کیلومتـری کردستان تا چین، آیین جشن چهارشنبه سوری به همراه مـراسم جانبی بسیار متنوع و زیبای آن و سرایش ترانه های شادی بخش و جشن و پایکوبـی برگزار می‌شود. گستره ی بـرگزاری این جشن حوزه ی حضور فرهنگ ایرانی را نشان می‌دهد. این گستره نه تنها کشور ایران بلکه از سرزمین های شرق عراق و شمال آن ( کردستان غربی )، شمال سوریه، شرق ترکیه، جنوب روسیه ( داغستان و چچنستان )، آذربایجان و قفقاز، ارمنستان، غرب پاکستان، افغانستان، جنوب ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، غرب و شمال هند وغرب چین تشکیل می‌شود.
 تـا چند سال پیش، شب چهـارشنبه آخـر سال مـراسم متنـوعی داشت که در استـان های مختلف بـه اشکال گـوناگون صورت می‌پذیرفت و اکنون نیز برخی از آن رسوم در بعضی از استان های ایران برگزار می‌شود ولی در این چند ساله در شهـرهای بـزرگ از جمله تهـران دیگر شب چهارشنبه سوری، با تبلیغات منفی بیشتر به میدان جنگ شبیه شده است تا به یک تفریح سنتی.
در این مقاله به برخی از رسوم این شب در اقصی نقاط ایران و بعضی کشورها، اشاره شده است که خواندن آن خالی از لطف نیست:
 
مراسم شب چهارشنبه سوری در دوران کهن
در شب چهارشنبه سوری، به جز روشن کردن سه یا هفت کوپه آتش به یاد سه پند بزرگ ایرانیان، «اندیشه ی نیک»، «گفتار نیک»، و «کردار نیک» و یا هفت امشاسپند «هرمزد»، «وهومن»، «اردیبهشت»، «شهریور»، «سپندارمذ»، «خورداد» و «امرداد»، مراسمی ویژه ای نیز برگزار می‌شود مانند:
آتش افروزی بر فراز خانه‌ها و بلندی ها، خانه تکانی پیش از چهارشنبه سوری، خریدن آیینه و کوزه ی نو، خرید اسفند (اسپند دانه)، چراغانی، تهیه و خوردن آجیل هفت مغز، کوزه شکستن، فال گوش ایستادن، فال کوزه، ریختن آب قلیا و آب دباغ خانه به گوشه و کنار خانه، به صحرا رفتن در روز چهارشنبه سوری، تخم مرغ شکستن، شال اندازی، قاشق زنی، گره گشایی از بخت دختران با بستن قفل به گردن یا گوشه ای از چادر، نشستن روی چرخ کوزه گری، شکستن گردو، گفتن آرزوها به آب روان، فریاد زدن خواسته‌ها در چاه قدیمی، کمک خواستن از «چهارشنبه خاتون»، رنگ کردن خانه با گِل هایی به رنگ آبی و زرد، پختن آش ویژه ی چهارشنبه سوری و...
 
چهارشنبه سوری در استان های ایران
1- استان آذربایجان شرقی
تبریزی‌ها در شب چهارشنبه سوری به روی هم آب یا گلاب می‌پاشند و معتقدند آب پاشیدن، زندگی را با سعادت قرین می‌کند. از دیگر رسوم ضروری این شب، فرستادن خُنچه از منزل داماد به منزل عروس است. در این خنچه معمولاً میوه،شیرینی، گلدانهای پرگل، ماهی و خلعت(پارچه) برای خانواده  ی عروس و خود عروس گذارده می‌شود. دختران دم بخت تبریزی هنگام پریدن از روی آتش می‌خوانند: « بختم آچیل چهارشنبه» یعنی: چهارشنبه! بختم را بازکن.
2- استان آذربایجان غربی
خانواده های ارومیّه ای در این شب به خانه  ی مسن ترین فرد فامیل می‌روند و به خوردن آجیل سرگرم می‌شوند. آجیل حتماً باید از هفت نوع خوراکی تهیه شود. این هفت نوع خوراکی می‌تواند از بین خوراکیهای زیر باشد:
انجیر، کشمش، مویز، خرما، توت خشک، فندق، بادام، گردو، سنجد، نخودچی، آب نبات، تخمه بدون نمک، باسلق، برنجک(برنج بوداده) برگه هلو، برگه زردآلو و گندم برشته. کسی که مرادی و حاجتی دارد، باید تقسیم آجیل را به عهده بگیرد تا مرادش برآورده شود.
3- استان اردبیل
در مغان، مردم پیش از طلوع آفتاب روز چهارشنبه، دسته جمعی به کنار رودخانه می‌ روند، آتشی بر می‌افروزند و جوانان در آنجا به سوارکاری می‌پردازند و هنگام بازگشت، زنان ظرف هایشان را از آب رودخانه پر می‌ کنند و به خانه می‌آورند و آب آن را به دور و برخانه می‌پاشند که با این کار، سال جدید، سالی سرشار از روشنی و زلالی و پاکی خواهد بود.

4- استان بوشهر
بوشهری‌ها پس از آتش افروزی در خانه  هایشان و پریدن از روی آن، با قایق از روی آب می‌گذرند و معتقدند با این کار نحسی این شب از بین می‌رود. در ضمن کـوزه  ی نویی را که تا آن زمان استفاده نکرده‌ اند، بـه دیـوار می‌زنند تا شکسته شود تا بلا و بدبختی، مثل کوزه شکسته شود.
5 – استان تهران
زنان با حبوباتی که از راه قاشق زنی گردآوری کرده اند، آشی می‌پزند با نام «ابودرد» و باور دارند که این آش علاج همه ی بیماری‌ها است. همچنین در این شب دختران گوشه ی روسری یا چادر خود را گره می‌زنند و در بیرون خانه به نخستین کسی که برسند می‌خواهند که این گره را بگشاید تا گره های سال آینده باز شود
6- استان خراسان
در خراسان مراسم کوزه شکستن به این طریق است که درون کوزه های کهنه مقدار نمک که علامت شور بختی است و مقداری ذغال که علامت سیاه بختی است و یک سکه کم ارزش پـول می‌ریزند و تمام افـراد خانواده آن را به دور سر می‌چرخانند و آخرین نفر کوزه را از پشت بام به کوچه پرت می‌کند و می‌گوید:
«درد و بلام توکوزه      راه بیفته بره تو کوچه»
در بعضی از نقاط خراسان در این شب به جای آش، چهار نوع پلو می‌پزند. این پلوها عبارتند از: رشته پلو، عدس پلو، زرشک پلو و ماش پلو که معمولاً به فقرا، نزدیکان و همسایگان می‌دهند. در آجیل خراسانی‌ها مطلقاً نمک وجود ندارد، چون نمک را علامت شوربختی می‌دانند.
7- استان خوزستان
در اهواز، پس از پریدن از روی آتش، مراسم قاشق زنی انجام می‌گیرد که خانواده ها، خوراکی یا آجیل شور و شیرین در ظرف قاشق زنان می‌ریزند.
8- استان سیستان و بلوچستان
در سیستان مردم، گونی، پتو و نمد کهنه را به صورت گلوله در می‌آورند و آن را در غروب آخرین چهارشنبه سال، آتش می‌زنند و معتقدند که نحوست این شب با این عمل از بین می‌رود.
9- استان فارس
در شیـراز بـرای گشـودن بخت دختران در شب چهارشنبه سوری بـه سعدیه می‌روند و از آب استخر سعدیه بر سر وروی دختران می‌ ریزند. زنان نیز با ریختن این آب به روی خود، معتقدند که مهرشان در دل شوهر بیشتر می‌شود. در این شب زنان بـرای برآورده شدن حاجاتشان زیر منبر مسجد جامع شهر دعا می‌خوانند و پس از دعا خواندن، حلوا و آش می‌پزند.

10- استان کردستان
مـردم کـردستان مخصوصاًروستائیان، دستـه جمعی به صحرا و کنار چشمه سارها می‌روند و پس از مدتی که به شادی و پایکوبی و کشتی گرفتن گذراندند، هنگام مراجعت به خانه، هرکسی مقداری سنگریزه جمع می‌کند و بدون آنکه به پشت سـرخود نگاه کند، سنگریزه را از روی شانه به عقب پرتاب می‌کند و بدین ترتیب بلا و آفت را از خود دور می‌سازد.
از دیگـر مـراسم این شب، شال اندازی است کـه عده ای از جـوانان بالای پشت بام خانه  ها و کنـار درها و پنجـره های همسایگان و ثروتمندان می‌روند و ضمن خـواندن سرود و تصنیف، از دریچـه ای، شال را آویـزان می‌کنند. اهل خـانه هدیه ای را بـه شال می‌بندند که معمولاً سکه، تخم مرغ، شاخه نبات، کله قند، جوراب یا نخودچی و کشمش است.
 
11- استان کرمانشاه
زنان آبستن با آوردن هیزم برای آتش چهارشنبه سوری، باور دارند که هر چوبی که در آتش می‌گذارند پلیدی‌ها و وقایع ناگوار را از فرزندشان دور می‌کنند.
مردم شاه آباد (اسلام آباد) استان کرمانشاه، چهارشنبه سوری را جشن پیروزی کاوه ی آهنگر بر ضحاک می‌دانند و هر ساله به پاس این پیروزی در کوه های پیرامون شهر و روستا آتشی بزرگ برافروخته و با خواندن آوازهای گروهی و جشن و پایکوبی تا نیمه های شب بر گرد آتش می‌چرخند.
 
12- استان کرمان
در کرمان مقداری ذغال، نمک، سکه ی کم ارزش پول و کمی نان درکوزه خالی می‌ ریزند و شب چهار شنبه سوری آن را از بالای بام به کوچه پرتاب می‌کنند تا بلا و کمبود از همه چیز مخصوصاً از آنچه در کوزه است دور شود.
 
13- استان گیلان
در روستاهای اطراف رشت، غروب شب چهارشنبه سوری، در پنج منطقه پوشال برنج را با فاصله کنار هم می‌چینند، سپس آنها را آتش می‌زنند و برای دفع چشم زخم، اسپند در آتش می‌ریزند و افراد هرخانواده از بزرگ به کوچک، سه مرتبه از روی آن می‌پرند و این ترانه را به گویش گیلکی می‌خوانند:
«گل گل چهارشنبه     به حق پنجشنبه
نکبت بی شه        دولت بی یه
زردیبی شه       سرخی بی یه»
یعنی: آتش سرخ چهار شنبه! به حق پنجشنبه نکبت برود، دولت بیاید. زردی برود، سرخی بیاید.
پس از پریدن از روی آتش ترقه در می‌کنند به این معنی که از نحوست چهارشنبه در امان باشند.
در این شب خورشت«ترشه تره» می‌پزند و آن را با کته، ماست و دوغ می‌خورند. صبح فردا (روز چهارشنبه) خاکستر برجای مانده از آتش شبانه را جمع می‌کنند و پای درختان میوه می‌ریزند به این نیّت که درختان بارورشوند و میوه ی بیشتری بدهند.
 
14- استان لرستان
در این شب در خـرم آباد هیـزم را بـه هفت دسته تقسیم می‌کنند و با فاصله های معینی در یک ردیف می‌چینند و آتش می‌زنند و با خواندن:     «زردی مه د تو،   سرخی تو د مه»
یعنی: زردی من از تو و سرخی تو از من و از روی آن می‌پرند.

15- استان مازندران
در روستاهای مازندران در شب چهار شنبه سوری، علاوه برکشتی گرفتن و اسپند دودکردن، انواع آش‌ها پخته می‌شود از جمله « آش هفت ترشی» که از هفت نوع سبزی و هفت نوع ترشی و هفت نوع حبوبات در آن استفاده می‌شود و نیز «گزنه آش » که یکی از سبزی های مصرفی در آن، گزنه است. اعتقاد بـراین است که خـوردن این آش بسیاری از بیماری‌ها و کسالت‌ها را از بین می‌برد.
 
16- استان مرکزی
در این استان، علاوه بر مراسم آتش بازی، برای آمرزش اموات مقداری خرما یا شکر پنیر تهیه می‌کنند؛ و یا حلوا درست می‌کنند و سرگذر می‌ایستند و به عابران تعارف می‌ کنند. هر رهگذر وظیفه دارد یک دانه بردارد و قبل از خوردن، برای آمرزش اموات خیرات دهنده، حمد و سوره ای بخواند و سپس خوراکی را بخورد.در بسیاری از روستاهای استان مرکزی ایران جوانانی که نامزد دارند از روی بام خانه ی دختر، شال خود را پایین می‌کنند و دختران در گوشه ی آن شال شیرینی و تخمه می‌پیچند. این رسم را «شال اندازی» می‌گویند.
 
17– استان یزد
زرتشتیان روستای مریم آباد یزدنیز بر این باورند که آتش چهارشنبه سوری، آتشی است که «منیژه» به هنگام کوشش برای رهایی «بیژن» از چاه، بر سر دهانه ی چاه روشن کرده است.
در روستای زرتشتی نشین قاسم آباد یزدنیز پس از مراسم چهارشنبه سوری مراسم «چک و دوله» برگزار می‌شود. به این ترتیب که یک دولچه ی (سطل) کوچک را برمی دارند و درون آن کمی آب همرا با آویشن و برگ سبز می‌ریزند. هرکس آن جا هست چیزی از خودش مانند انگشتر و... را درون آن می‌اندازد، پس از آن روی دولچه را با پارچه ی سبزی می‌پوشانند و یک دختر نابالغ را در میان جمع خود نشانده و این دولچه را به دستش می‌دهند. دخترک اشیا را یکی یکی در مشت خود پنهان می‌کند و بیرون می‌آورد و یک نفر دیگر دو بیتی هایی را می‌خواند و پس از خواندن دو بیتی دخترک شیئ را نشان می‌دهد و صاحب آن با توجه به شعر خوانده شده به نیت و تعبیر خود می‌رسد.
 
 
چهارشنبه سوری در بعضی کشورها
در تاجیکستان و ازبکستان، در بخارا و سمرقند و شهر سبز، در شب چهارشنبه سوری همه ی مردم شستشو می‌کنند و مردان پس از تراشیدن موی سر خود از روی بوته ی آتش فروزان می‌پرند و می‌گویند: «روی پاک از تو، دامن پاک از ما»
 
در بدخشان و شمال افغانستاننیز دختران موی سر خود را به چهل رشته تقسیم کرده و آن را می‌بافند و در انتهای رشته ی موها تـَرکه ی ظریفی می‌بندند تا تمام چهل رشته به ترتیب در کنار یکدیگر قرار گیرند و هنگام پریدن از روی آتش می‌گویند: «به روی مبارکت گردم. زردی مرا گیر و سرخی ات را بده». در بعضی از دهات درواز بدخشان از شب تا بامداد نوروز برگرد آتش می‌نشینند و می‌رقصند.
در غرب چین در شهرهای یارکند و تاشغورقانو نیز در کاشغر مردم در اطراف درخت کهنسالی که آن را یادگار آرش تیرانداز و آن جا را مرز ایران می‌دانند، آتش می‌افروزند و می‌گویند «زیان و زحمتمان را افشاندیم و سوزاندیم».
در هرات و بلخ دیگر شهرهای افغانستان، خاکستر چارشنبه سوری را دختری جمع کرده و در کنار روستا می‌ریزد و هنگام بازگشت در می‌زند و اهل خانه می‌پرسند کیست ؟
دخترک می‌گوید منم.
می پرسند از کجا می‌آیی ؟
می گوید: از عروسی.
می پرسند چه آورده ای ؟
می گوید: تندرستی.
 
 
آجیل شب چهارشنبه سوری
در شب چهار شنبه سوري هفت نوع خوردني وميوه ي خشک مانند:
کشمش  نخودچي   توت   انجير   خرما خشک   آلوي خشک
باسلوق استفاده مي‌کنند. تمام اين مواد مقوي ساده و خوش مزههستند و باعث سلامتي انسان مي‌شوند.
 
  
بته سوزاندن در شب چهارشنبه سوری
از ظهـر سه شنبه در خيـابان‌ها و کـوچه‌ها بته مي‌فروختند. بته بـراي اين بود که درهمان شب (چهارشنبه سوري)ان را بسوزانيم تـا اتش تشکيل شـود و ما از روي آتش بپـريم. بعضي از مردم اعتقاددارند که بته سوزاندن نشان اين است که بدي‌ها از ما دور مي‌شود و به اين شکل مي‌توانيم سال خوبي را در پيش داشته باشيم.

 
 

آش چهارشنبه سوری

ايـرانيان بـه خاطـر اعتقـادي کهبـه خداوند دارند همه ي آرزوها و چيزهايـي که احتياج دارند از راه نذر و نياز بهدرگاه بـاریتعالی به دست مي‌آورند. آش چهـار شنبه سـوري يکـي از اعتقادات اين مردم است که از ايـرانباستان سـر چشمه مي‌گيرد و تا کنون در ميان زرتشتيان رواج داشته است. این رسم در بعضی از شهرهای ایران به ویژه شهر تهران نیز رواج داشته ولی متاسفانه چند سالی است که به بوته فراموشی سپرده شده است.
 
   
مراسم قاشق زنی
از کارهاي شب چهار شنبه سوري قاشق زني بودکه زن‌ها و آقاها اين کار را انجام مي‌دادند. آن‌ها چادرسرشان مي‌کنند وهمراه کاسه ي مسي و قاشق چوبي به پشت در خانه‌ها مي‌روند و قاشق را به لبکاسه مي‌زنند و منتظر مي‌مانند که ساکنان منازل چيزي در کاسه هايشان بريزند. آن‌ها اين کار‌ها را مي‌کردند تا به آرزو هايشان برسند. اگر در کاسه ي آن‌ها قند و نبات، پول، يا برنج و چيزهايي مثل اين ريخته شود نشاني از خوش کامي وخوبي مي‌باشد و به اين دليل است که در اين شب مردم به مراسم قاشق زني مي‌روند.
 
  
حال با این توضیحات کدامیک را می‌پسندید
این عکس
 
 
  و پس از پایان مراسم این عکس
 
 
یا این عکس های دلخراش
 
مع الوصف با توجه به رسالت سازمان آتش‌نشانی تهران مبنی بر ارائه تذکرات ایمنی جهت بالا بردن فرهنگ و امنیت شهروندان در مقابل خطرات و هم چنین با توجه به رفتارهای مخاطره آمیز بعضی افراد سودجو و فرصت طلب، مجبوراً توصیه های تحت عنوان تذکرات ایمنی در خصوص چهارشنبه سوری ارائه می‌گردد، باشد که مفید فایده قرار گیرد.
 
توصیه‌های آتش‌نشانی برای چهارشنبه سوری
آنچـه این روزها به عنوان ترقـــه و مواد محترقه و انفجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند بسیار حســاس هستند كه حتـی در اثـر جـابجایی و حمل و نقل و یـا وارد شدن ضـربه و رسیدن حـرارت اندك به آنهـــا عمل كرده و منفجر مـی‌شوند و گاه نیـز بـدون رسیدن حـرارت و یا وارد شدن ضـربه در اثر فعل و انفعالات شیمیایی و یا حتی در مقابل ارتعاش هوا و یا قرار گرفتن در محدوده یك فركانس خاص خود به خـود فعال شده و منفجر می‌شوند در هر صورت در اثـر انفجار این مـواد انرژی زیاد به طور ناگهــانی آزاد شده و در اثر پرتاب ذرات و انرژی رها شده علاوه بر ایجاد حریق و صدای مهیب،خسارات جانی و مــالی نیز به بار می‌آید، در صورت انفجار در محیط بسته اثر تخریبی این مواد فوق‌العاده زیاد خواهد بود به نحـوی كه 250 گرم از این مواد می‌تواند یك خانه با وسعت 70 متر مربع را كاملا تخریب و ویران نماید و شیشـه‌های ساختمانها را تا شعاع 250 متری بشكند. 

عوارض جسمانی و روحی استفاده از مواد محترقه
1-  قطع عضو و تخریب کلیه از عوارض زودرس انفجار مواد محترقه است.
يادمان باشد بيشترين آسيبهای نافذ و کور کننده در چهارشنبه سوری، ناشی از برخورد و ورود ترکش شيشه ای يا فلزی به داخل چشم حادث می‌گردد. وجود يک عينک محافظ می‌تواند تا حد زيادی از حوادث چشمی بکاهد. کوری چشم در صـورت اصابت مستقیـم ترکش های ناشی از انفجار مواد محترقه، قطع عضو بدن و ایجاد سوختگی های درجه یک تا درجه 3، از دیگـر عـوارض زودرس سوختگی‌ها است. در صورت شدت زیاد سوختگی نظیر سوختگی های درجه سوم حتی ممکن است منجر به مرگفرد نیز شود. سوختگی های ناشی از بازی با مواد محترقه خطرناک درچهارشنبه سوری دارای دو نوع عوارض هستند به گـونه ای که برخـی از آنهـا به عنوان عوارضزود رس و برخـی در دراز مدت بر افـراد عوارض
ایجاد می‌کند.مشکلات روحی و عصبیاز عوارضی است که فرد دچار سوختگی در طولانی مدت به آن مبتلا می‌شود، سـوختگی‌ها به ویژه سوختگی هایی که از شدت بیشتری برخوردار است موجب دفع الکترولیت های بدننظیر سدیم، پتـاسیم بدن می‌شود که دفع ایـن الکترولیت‌ها نیز منجر اختلال فعالیت کلیه‌ها خواهد شد. دفع الکترولیت های بدن موجب می‌شود که میزان اورهدر بدن افزایش یابد که به تدریج موجب دیالیزی شدن فرد نیز می‌شود، همچنین کاهشاین الکترولیتها باعث عفونت ثانویه در محل زخم ناشی از سوختگی می‌شود.
2-  استرس ناشی از پرتاب مواد محترقه باعث ایجاد اختلالات روانی می‌شود
استرس ناشی از پـرتاب مواد محترقه به سوی افرادی که حتی از این مواد خطرناک دور هستند، می‌تواند موجب ایجاد یا تشدید اختلالات روانی شود استرس نقش اساسی در بروز بیماریها و اختلالات قلبی و مغزی و تشدید ایناختلالات دارد. پرتاب مواد محترقه جلوی پای افراد به ویژه زنان و مردان مسن عمل ضد اجتماعی محسوب می‌شود که باید با این رفتارها مقابله کرد و بهترین راه مقابله نیز فرهنگ سازی وایجاد امکانات تفریحی مناسب و برخورد با مراکز تولید و توزیع مواد محترقه است.
 
26 توصیه ایمنی به شهروندان در خصوص حوادث چهارشنبه آخرسال
1-     در شادی های فرزندان دلبندمان همراهی کنیم تا همیشه نظاره گر گل خنده های شانباشیم.
2-     با فرزندان تان در تهیه وسایل آتش بازی بی خطر و مفرح همراهی کنید.
3-     قطع عضو، ضـایعه ای جبـران ناپذیر است، با احتیاط و پرهیز از رفتارهای پرخطرزندگی را برای خود و دیگران تلخ نکنیم.
4-     از نگهداری مواد محترقه، تهیه و ساخت وسایل آتش بازی دستی توسط فرزندان تاناکیدا خودداری کرده و نظارت بر موضوع را جدی بگیرید.
5-     سرود شاد زندگی را در صدای مهیب نارنجک و مواد محترقه به سکوت و غم تبدیلنکنیم.
6-     از نگهداری مواد محترقه و وسایل آتش بازی (حتی وسایل و مواد استاندارد) درنزدیکی وسایل حرارتی و برقی خودداری شود.
7-     حتی الامکان برای روشن کردن آتش از محل های تعیین شده توسط شهرداری منطقهاستفاده کنید.
8-     در هنگام برپایی آتش در داخل یا خارج از ساختمان از دسترسی به کپسول اطفاءحریق و جعبه کمک های اولیه اطمینان حاصل کنید.
9-     مـراقب رفتـارهای خطـرناک و نـاهنجار افـراد بوده و در صورت لزوم مراتب را بهواحدهای گشت نیروی انتظامی و یا پلیس 110 اطلاع دهید.
10-از سـوزاندن وسایل یا مواد غیر متعارف مانند کپسول گاز، لاستیک و آمپول واستفاده از مواد آتش زا نظیر بنزین، الکل، کاربیت و مانند آن جدا خودداری کنید.
11- با ایجاد سرو صدای ناهنجار و مهیب شادکامی خودرا به تلخ کامی دیگران تبدیلنکنید.
12-از برپایی آتش در معابر باریک و در نزدیکی پست های برق یا ایستگاه های تقلیلفشار گاز و پارکینگ های عمومی خودداری کنید.
13- حادثه هر لحظه در کمین است. هیجان شادی‌ها را به آتش خانمان سوز تبدیلنکنیم.
14- از برپایی آتش های حجیم و غیر قابل مهار خودداری شود.
15- حتی االمقدور با ریختن مقداری خاک در زیر محل برپایی آتش، از آسیب رساندن بهسطح آسفالت معابر خودداری شود.
16-سوختگی بسیار دردناک است، با بی احتیاطی خود لحظات شاد را به درد و رنجهمیشگی تبدیل نکنید.
17- نگهداری مواد محترقه غیر استاندارد از قبیل اکلیل، سرنج، زرنیخ، کلراتودیگر مواد غیر مجاز برخلاف قانون بوده و می‌تواند خسارات جبران ناپذیری برای خود ودیگران به همراه داشته باشد.
18- با رعایت حقوق شهروندی از پرتاب نارنجک و مواد محترقه به ساختمان‌ها که موجبآسیب رساندن و بد منظر کردن آنها و سیمای شهرمان می‌گردد، خودداری شود.
19-تبليغات مناسب رسانه اي براي اطلاع رساني نکات ایمنی و پخش برنامه های مهیج از تلویزیون در ساعات مراسم چهار شنبه سوری از تبعات خطرناك بازي با مواد محترقه کم می‌نماید.
20-مراقب باشید افراد خانواده تان خصوصا کودکان و افراد مسن در این ایام از خانه خارج نشوند.
21-بدلیل نور های خیره کننده وپرتاب ترکش های مواد محترقه بسوی چشم از دیدن مراسم آتش بازی از فاصله نزدیک خوداری نمائیم.
22-تا حدامكان در معابري كه ترقه منفجر مي‌كنند حاضر نشویدویا عبور نکنید.
23-پس از شناسائی عاملین فروش مواد محترقه آنهارا به مراجعه انتظامی معرفی نمائید.
24-با توجه به اینکه دانش آموزان بیشتر ین فعالیت را دراین قبیل مراسمات دارند لازم است که در مدارس تذکرات ایمنی به آنها گوش زد گردد.
25-در اين روزها برای يک بار هم که شده به اورژانس بيمارستانهای چشم اين شهر سری بزنيد تا اوج فاجعه رعايت نکردن مسائل ايمنی آتش، آتش بازی، ترقه، و انفجار و... را از نزديک ببينيد.
26-پس از پایان مراسم در نظافت محله با کارگران شهرداری همکاری نمایید.

 
آمار و ارقام تلفات شب چهار شنبه سوری
در سـال 1382 تعداد 9 هزار و 620 مورد حادثه در كشور ثبت شده كه 19 نفر از هموطنان جان خود را از دست داده اند و پارگي قرنيه چشم، سوختگي سروصورت، قطع انگشت، دست و پا آسيب ديدگي پرده گوش و سوختگي درجه 3، 2 و 1 از جمله آسيب ديدگي افراد بازي كننده باموادمحترقه گزارش شده است. 
ايـن بازي هاي خطـرناك همـه سـاله جمعيت فراواني از جـوانان و نوجوانان را به كام مـرگ يا نقص عضو دائمي مي‌رساند تا حدي كه تنها در سال 1383 يك هزار و 662 نفر از اين افراد جان خود را از دست داده يا مصدوم شده اند. 
براساس اين آمـار بيش از 60 درصد از آسيب ديدگان حــوادث چهارشنبه سـوري 1383 دانش آمـوز گزارش شده كه 73 درصد از آنان در حال بازي، 15 درصد عــابر و حدود 8 درصد در حـال تماشا بودند. 
بیشترین این مصـدومیت‌ها در تهران و کمترین آن در شهـرستان هایی نظیر ایلام و بوشهراتفـاق افتـاده است. اغلب افراد دچـار سوختگی و مصـدومیت در گـروه سـنی 8 تا 23 سـال بوده و نزدیک به 80 درصـداین افراد را پسران تشکیل داده اند.
4 كشته و ۸۱۰ مصـدوم ثمــره شب چهارشنبه آخـر سال 1384در كشـور بوده است. که بيشترين مـوارد مصدوميت با ۴۶۴ مورد در تهران بوده است.
از ميان ۸۱۰ مورد مصدوميت، ۷۷ مورد در همدان، ۶۷ مورد فارس، ۳۰ مورد اراك، ۳۰ مورد اردبيل، ۲۴ مورد بابل، ۲۵ مورد بوشهر، ۲۷ مورد قزوين، ۲۵ مورد خراسان رضوى، ۱۹ مورد قم و بقيه در ساير استانها با موارد كم بوده است.